جشنواره شعر نیاوران در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک میشود که همچون سالهای گذشته با استقبال بی نظیری از سوی شاعران جوان رو به رو شده است. به همین مناسبت گفت و گویی با یزدان سلحشور، شاعر و یکی از داوران این جشنواره انجام دادهایم.
کیفیت
اشعاری که به این جشنواره ارسال شدهاند در چه سطحی بودهاند؟
«آثار
دریافتی در این جشنواره به خصوص در بخش
ویژه از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بود. در بخش ویژه آنقدر کیفیت بالا
بود که ما پیشنهاد دادیم تعداد برگزیدگان را افزایش بدهیم، اما امکانات اداری و
همچنین بودجه جشنواره اجازه نداد.»
در
مقایسه با جشنوارههای پیشین کیفیت آثار
آیا ارتقاء داشته است؟
«من
در جشنواره قبلی به عنوان داور حضور نداشتم بنابراین نمیتوانم
به طور قطع بگویم که در این جشنواره پیشرفت قابل توجهی به لحاظ کیفی داشتهایم یا نه. اما آثار دورههای قبلی را که به شکل کتاب منتشر شدهاند مطالعه کردم و میتوانم
به یقین بگویم که جشنواره شعر نیاوران از نظر کارهایی که به آن رسیده سال به سال
در وضعیت بهتری قرار گرفته است. شاید هم یکی از دلایل پیشرفت این است که نسل تازهای از شاعران به میدان آمده و این نسل همواره
در حال پیشرفت است.»
اشعاری
که به این جشنواره رسیدهاند تا چه حد نماینده
شعر امروز هستند؟
«به
باور من این اشعار کاملا شعر امروز را
نمایندگی میکنند. خیلی از
شاعرانی که در این جشنواره شرکت کردهاند از چهرههای جوان شعر ما هستند. داوران فقط در مرحله
نهایی داوری اسامی شرکتکنندگان را دیدند و
تا پیش از مرحله نهایی داوری فقط با کد شرکتکنندگان
سر و کار داشتیم. در مرحله نهایی اسامی آشنا بود. این شاعران افرادی بودند که
درباره کار آنها همواره صحبت شده و صحبت میشود.»
شیوه
گزینش اشعار به چه شکلی بوده است؟
«در
حوزه شعر سپید یا منثور ما به صورت مکتوب یا شفاهی اشعار را میخواندیم و بررسی میکردیم
نه کم و نه بیش. ما سعی کردیم از هر گونه افراط در داوری اشعار پرهیز کنیم. اصلا
سعی نکردیم اشعار شرکتکنندگان در این
جشنواره را با اشعار بزرگان شعر نو بسنجیم. ملاک ارزیابی ما اشعار بزرگان نبود. ما
حدود سنی شرکتکنندگان در این
جشنواره را در ارزیابی لحاظ کردیم و اشعارشان را با خودشان مقایسه کردیم. به نظر
من کیفیت اشعار از حدود سنی شاعران بالاتر بود. شاعران جوانی که در این جشنواره
شرکت داشتند به باور من از نظر به کارگیری شگردهای شعر مدرن گاهی اوقات از هم
نسلان من هم پیشی گرفتهاند.»
برگزاری
جشنوارههایی از این دست تا
چه حد میتواند به بهبود وضعیت
شعر به ویژه شعر سپید کمک کند؟
«به
باور من برگزاری این جشنوارهها در حوزه شعر
طبیعتا کمک رسان خواهد بود. اما قطعا نمیتواند
به فروش کتابها در بازار ویران
کتاب شعر کمک کند. به سامان کردن وضعیت فروش کتاب شعر نیازمند بهبود در سیاستهای بازار کتاب از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی است و من بارها این را هم در متنهایی که نوشتم و هم در مصاحبههایی که داشتهام
گفتهام.»
در پایان توصیه شما به عنوان یک شاعر پیشکسوت به
جوانانی که میخواهند در این مسیر
گام بردارند چیست؟
«توصیه
من به جوانان این است که کتاب بخوانید. مشکل بزرگ شاعران جوان در دو دهه اخیر یا
شاید هم سه دهه اخیر نه استعداد شان است، نه به کارگیری شگردهای
شعری و نه چیز دیگر. مشکل آنها این است که خود را بی نیاز از خواندن میبینند. حتی متونی را که به کار خودشان مربوط
است نمیخوانند. یعنی متونی را که به شعر سپید، غزل یا هر حوزه
دیگری از شعر مربوط است را هم نمیخوانند. شعر نمیخوانند. رمان، یا فلسفه، روانشناسی و جامعهشناسی
یا اقتصاد که اصلا نمیخوانند. مشکل بزرگ شاعران امروز ما و حتی
نویسندگان امروز ما نخواندن است. البته من در حوزه نقد داستان هم فعال هستم و به
باور من نویسندگان جوان ما به بیشتر از شاعران جوان مطالعه میکنند.
حداقل آنها کتابهای داستان را کامل
میخوانند. مشکل بزرگ
شاعران جوان ما این است که نمیخوانند و آنهایی هم
که میخوانند کم میخوانند.
فقط به مطالعه آثار هم نسلان خود اکتفا میکنند.
شعر هزار ساله را نمیخوانند و به آن احاطه
ندارند. وقتی به غزلسرای جوان میگوییم که برای حل و رفع مشکلت میبایست دیوان «هلالی جَغتایی» را بخوانی. میپرسد: «هلالی جغتایی که است؟» و این به نظر من
فاجعه است.»